1989 daki Marmaradaki balık kırgını

MARMARA DENİZİNDE 06.10.1989 TARİHİNDE MEYDANA GELEN
KÜTLESEL BALIK ÖLÜM OLAYI KONUSUNDA RAPOR
M. Levent Artüz
Giriş:
06.10.1989 günü Marmara’nın Kuzeydoğu
kıyılarında, Tuzla ile Harem arasında kalan sahil
şeridinde kütle halinde balık ölümü (kırgın)
olayı gözlenmiştir.
İlk aşamada, bu kırgının meydana gelmesine yol
açabilecek etkenler olarak:
a) Su sıcaklığının ani olarak düşmüş olabileceği,
b) Toksik bir maddenin denizel yaşamı etkileme
olasılığı
c) Patlayıcı bir maddenin etkili olabileceği
d) Denizel organizmaların solunumu için gerekli
suda çözünmüş oksijenin olmayışı gibi
varsayımlar düşünülmüş ve bunların olasılığı
teker teker dikkatle incelenmiştir.
Türkiye sularında ve özellikle Karadeniz Boğazı
ve çevresinde Şubat-Mart döneminde zaman
zaman gözlenen soğuk etkili balık kırılması
olayları, su sıcaklığının 6ºC ve daha aşağı
derecelere düşmesi ile oluşmaktadır.
Balıkların dayanabileceği en düşük ve en
yüksek sıcaklık sınırları, balığın türüne, yaşına
ve özellikle de daha önceki, uzun süreli
dönemde balığın alışmış olduğu
(aklimatizasyon) sıcaklığa bağlıdır. Bu nedenle
su sıcaklığındaki ani değişimler, alışmasına fırsat
veren uzun süreli ve yavaş değişimlere oranla
çok daha tehlikeli olmaktadır.
Çeşitli araştırıcıların yaptığı gözlemlere göre,
normal şartlardan en az 5ºC lik ani azalmalar
balıklarda ölümcül etki yapabilmektedir.
06.10.1989 tarihinde meydana gelen olayda,
deniz suyu sıcaklığının normal sınırlar içersinde
olduğu, hava sıcaklığının gece 13º ve gündüz
15ºC dolayında olmasına karşın, denizin ısı
kapasitesi nedeni ile yüzey suyu sıcaklıklarının
17ºC dolayında olduğu ve derine gidildikçe
sıcaklığın daha da artarak 20ºC ye kadar